فرق بین مسئولیت مدنی و مسئولیت جزائی
بزرگترین و مهمترین فرقیکه بین مسئولیت جزایی و مسئولیت
مدنی موجود است عبارت از اساس است که هر یک از مسئولیت مذکور بر آن قرار دارد.
مثلاً : اساس مسئولیت جزائی ضرریست که به جامعه میرسد اما اساس مسئولیت مدنی
ضرریست که به فرد میرسد و نتایج مهم ذیل را ببار میاورد:
1 – مجازات در مسئولیت جزایی بر مسئول آن به اسم جامعه امضأ
میگردد. اما مجازات در مسئولیت مدنی تعویض نقدی میباشد که از مال مسئول استیفأ
میشود.
2 – چون مسئولیت جزایی به اساس ضرری بمیان میاید که اجتماع
از آن متضرر میگردد ، بناً خواستار این مجازات نیز جامعه میباشد که ممثل آن څارنوال است .
اما در مسئولیت مدنی به اساس ضرریست که به فرد میرسد بناً
خواستار مجازات آن نیز شخص خود متضرر میباشد زیرا حق فرد است .
3 – چون مجازات در مسئولیت جزایی از حق اجتماع میباشد بناً
صلح در آن جواز ندارد و هیچکس غیر از اجتماع حق اسقاط و نزول از آنرا ندارد ، که
قانونگذار ممثل اجتماع است. اما در مسئولیت
مدنی صلح جواز داشته و فرد میتواند از آن بگذرد.
4 – چون مجازات در مسئولیت جزایی به اسم اجتماع امضأ میشود
بناً این مجازات باید متناسب با خطوریت فعل باشد.
اما در مسئولیت مدنی به اندازه ضرر وارده سنجش میشود نه به
درجه خطا.
5 – در مسئولیت جزایی لازم است تا نیت مرتکب فعل متوجه
احداث ضرر باشد که بنام قصد جنایی یاد میگردد . بناً مرتکب جرم ولو اگر نیت احداث
ضرر را هم ننموده باشد از نگاه جنایی مسئول میباشد.
اما در مسئولیت
مدنی موجودیت این قصد شرط نمیباشد ، مثلاً : در ضرر مدنی ولو اگر مرتکب ضرر ، قصد
نداشته باشد باز هم مسئول است یعنی دایماً مسئولیت جنایی بدور خطا میچرخد که این
خود بدان معنی
است که باید مقترن با نیت باشد. اما
مسئولیت مدنی دایماً بدور ضرر میچرخد که در آن انصراف نیت به احداث آن شرط است .
6 – در مسئولیت جزایی اهلیت و تمیز شرط برای اثبات مسئولیت
است بدین معنی که در مسئولیت جزایی ، انسان نه در نتیجه سلوکش محاسبه میشود بلکه
به اساس سلوکش محاسبه میشود .
اما در مسئولیت مدنی ، انسان در نتیجه سلوکش محاسبه میشود نه به اساس سلوکش
یعنی ضرر وارده .